İsrail'in İran'da düzenlediği suikast sonucu hayatını kaybeden Hamas lideri İsmail Haniye.
İsmail Abdusselam Ahmed Haniye, 8 Mayıs 1963 tarihinde, o dönem Mısır'ın kontrolü altında bulunan Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Şati mülteci kampında dünyaya geldi.
Haniye ailesi aslen Askalan kentinde yaşıyordu, ancak İsrail işgali sebebiyle 1948'de yaşanan Nekbe sırasında aile Gazze'ye göç etmek zorunda kaldı.
İlk eğitimini bölgedeki mülteci kamplarında kurulan ilkokul ve lisede alan İsmail Haniye, gençliğinde ailesini geçindirmek için çeşitli işlerde çalıştı. İlk ve orta eğitimini tamamladıktan sonra, 1980'li yılların başlarında Gazze İslam Üniversitesi'ne kaydoldu.
Üniversite yıllarında Gazze'deki İslami çalışmaların içerisinde aktif olarak yer alan Haniye, eğitimi sırasında Müslüman Kardeşler bağlantılı öğrenci konseylerine liderlik etti. Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas'ın kurulmasına giden bu süreçte, Hamas'ı oluşturacak olan çeşitli direniş gruplarının parçası oldu.
Haniye 1987 yılında Gazze İslam Üniversitesi'nde okuduğu Arap Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Mezuniyetinin ardından üniversitede öğretim görevlisi olarak çalıştı. Mezun olduğu dönemde Filistin genelinde Birinci İntifada başlamıştı. İntifada sürecinin aktif katılımcılarından biri olan Haniye, 1987 yılı sonunda kurulan Hamas'a da katıldı.
Direniş içerisindeki öncü faaliyetleri sebebiyle birçok kez hapsedilen Haniye, Birinci İntifada'nın başlarında kısa bir dönem cezaevine atıldı. serbest bırakıldıktan bir süre sonra 1988 yılında 6 ay, daha sonra 1989 yılında ise 3 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1992 yılında serbest bırakılmasının ardından, Hamas içerisindeki diğer birçok lider isimle birlikte İsrail tarafından Lübnan'ın Merc ez Zuhur bölgesine sürüldü.
Bölgede yaklaşık bir sene boyunca sürgünde kaldıktan sonra 1993 yılında Gazze'ye geri döndü ve Gazze İslam Üniversitesi'ne dekan olarak atandı.
Hamas lideri Şeyh Ahmed Yasin'e yakın isimlerden biri olan Haniye, 1997 yılında İsrail cezaevinden serbest bırakılan Ahmed Yasin'in ofisinin başına getirildi. Zamanla Hamas içerisinde yükseldi ve hareketin önde gelen isimlerinden biri haline geldi. Özellikle İkinci İntifada sürecinde ismi daha fazla duyulmaya başlandı.
2000'li yılların başında Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırıları artarken İsrail'in hedefindeki Hamas yöneticilerinden biri de Haniye'ydi. Haniye 2003 yılında İsrail'in Gazze'de düzenlediği bir hava saldırısında elinden yaralandı.
2005 yılında Hamas Filistin seçimlerine katılma kararı verdiğinde, hareketin seçim listesinin başında Haniye yer alıyordu. 25 Ocak 2006 tarihindeki seçimleri Hamas'ın listesi birinci sırada bitirdi.
16 Şubat günü başbakanlık için aday gösterildi. Filistin Yönetimi'nin başındaki Mahmud Abbas'ın kendisini kabul etmesinin ardından 29 Mart 2006 tarihinde Filistin Başbakanı olarak yemin etti ve göreve başladı.
Haniye'nin başbakan seçilmesinin ardından İsrail Filistin Yönetimi'ne yaptırım uyguladı. Haniye ilerleyen süreçte Mahmud Abbas yönetimi ve liderlik ettiği El Fetih'in de baskılarıyla karşılaşmaya başladı. 20 Ekim 2006 tarihinde Hamas ile El Fetih arasındaki uzlaşı görüşmeleri sürerken Haniye'nin konvoyu silahlı saldırıya uğradı.
Haniye'nin 14 Aralık 2006 tarihinde Gazze Şeridi'ne girişinin İsrail tarafından engellenmesi de gerilimi artırdı. Sınırda çıkan çatışmalarda Haniye'nin koruması hayatını kaybederken oğlu da yaralandı, bu durum Hamas ile El Fetih arasında yer yer çatışmalar yaşanmasına sebebiyet verdi.
Haniye, 15 Şubat 2007 tarihinde, taraflar arasında bir birlik hükümeti kurulması için istifa etti. 18 Mart günü kurulan birlik hükümetinde başbakanlığının ikinci dönemi başladı.
Ancak Hamas ile El Fetih arasında gerilim devam etti. El Fetih hükümet imkanlarını elinde tutmakta ısrar etti. Bunun üzerine 2007 yılının Haziran ayında Hamas, El Fetih'i mağlup ederek Gazze'nin kontrolünü tamamen ele geçirdi.
Bunun ardından 14 Haziran 2007 tarihinde Mahmud Abbas hükümeti feshetti ve Haniye'nin başbakanlık dönemi sona erdi. Ancak 2014 yılına kadar Gazze'deki hükümetin başbakanlık görevini yürüttü.
Gazze'de Haniye Hamas'ın üst düzey isimlerinden biri olarak yönetimde kalmayı sürdürdü. Halid Meşal'in ardından Hamas'ın ikinci ismi olarak görülüyordu. Hamas'ın Gazze Şeridi liderliği görevini yürüttü. Bu süreçte de İsrail tarafından birçok kez hedef alındı. 28 Temmuz 2014 tarihinde Şati mülteci kampındaki evi bombalandı.
Haniye İsrail'in saldırılarında çok sayıda aile üyesini de kaybetti. Özellikle 7 Ekim 2023 tarihinin ardından en az 60 aile üyesi İsrail saldırılarında can verdi. Bunlar arasında Haniye'nin oğulları, torunları, ablası ve yeğenleri de bulunuyordu.
2016 yılında Gazze'den Katar'ın başkenti Doha'ya gitti ve Hamas'ın dış ilişkilerini yürüttüğü Doha ofisinde çalışmaya başladı. Yapılan seçimle birlikte, 2017 yılının Mayıs ayında Hamas Siyasi Ofis Başkanı oldu ve Hamas liderliği pozisyonunu Halid Meşal'den devraldı.
2018 yılında ABD tarafından "terör" listesine alınan Haniye, Hamas'ın görünen yüzü ve siyasi lideri olarak dünya çapında birçok ziyaret gerçekleştirdi ve dikkatleri Filistin meselesine çekmek için açıklamalarda bulundu.
7 Ekim 2023 günü başlatılan Aksa Tufanı Operasyonu sırasında da Haniye'nin açıklamaları Hamas'ın bakış açısını küresel gündeme taşıdı.
İsmail Haniye, 31 Temmuz 2024 günü İran'ın başkenti Tahran'da kaldığı binanın İsrail tarafından hedef alınmasının ardından hayatını kaybetti.
Kaynak: Mepa News